Kościół katolicki w Polsce 1991-2011. Rocznik statystyczny

16-04-2014

Katolicy w Polsce coraz częściej przystępują do Komunii św., jednak jest ich mniej na niedzielnej Mszy św., maleje liczba kapłanów, ale obecnie jest ich więcej niż 20 lat temu, ciągle rozwija się sieć parafialna, instytucje katolickie, ruch pielgrzymkowy i dzieła charytatywne. Jak wynika z najnowszego rocznika statystycznego, Kościół katolicki w Polsce, w porównaniu z innymi krajami, jest pod wieloma względami bardziej żywotny.

2910

„Rocznik statystyczny. Kościół katolicki w Polsce 1991-2011” ukazuje statystyczny obraz Kościoła katolickiego w Polsce w ciągu 20 lat transformacji kraju. W publikacji opracowanej przez Główny Urząd Statystyczny i Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego znajdziemy m.in. dane dotyczące podziału administracyjnego Kościoła w Polsce, liczby dotyczące świeckich i duchownych, zakonów, kościelnych organizacji, zabytków sakralnych czy pielgrzymek. Publikacja ukazuje też sferę duchową Kościoła.

Jak wskazują dane statystyczne, Kościół katolicki pozostaje w Polsce instytucją powszechną. Deklarowana przynależność do niego została potwierdzona m.in. dzięki pytaniu o wyznanie w Narodowym Spisie Powszechnym z 2011 roku, jak również na podstawie danych na temat przyjmowania podstawowych sakramentów Kościoła. Od 1991 roku liczba diecezji wzrosła w Polsce z 27 do 44. Zwiększyła się również liczba biskupów (ze 106 do 133) oraz kardynałów (z 3 do 6). Wzrosła liczba parafii łacińskich z 9 089 w 1993 r. do 10 201 w 2012 r., czego skutkiem jest zmniejszenie się średniej wielkości parafii z 3 755 wiernych przypadających na 1 parafię na 3 273. W tym okresie wzrosła również liczba parafii greckokatolickich z 63 (1993 r.) do 134  (2012 r.).

W ciągu ostatnich dwudziestu lat obserwuje się rozwój instytucji katolickich, takich jak szkoły katolickie, kościelne instytucje trzeciego sektora oraz wspólnoty parafialne i ruchy religijne. Pomiędzy rokiem 1990 i 2012 o 33% zwiększyła się liczba księży diecezjalnych oraz zakonnych. Tym samym zmniejszyła się średnia liczba wiernych przypada­jących na jednego księdza w Polsce (w 2012 r. w parafiach łacińskich wynosiła ona 1 084).

Dane zamieszczone w Roczniku wskazują też m.in. na istotną obecność w Polsce ruchu pielgrzymkowego, szczególnie o charakterze maryjnym. Najważniejszą rolę odgrywa tu Jasna Góra – jedno z kilku największych miejsc pielgrzymkowych na świecie. Rocznie odwiedza ją 4,5 miliona osób. O żywotności instytucji Kościoła katolickiego w Polsce świadczą również liczne procesy beatyfikacyjne oraz kanonizacyjne (pomiędzy rokiem 1991 a 2011 kanonizowanych lub beatyfikowanych zostało 172 Polaków).

Podobnie jak na całym świecie, również w Polsce o około 20% zmniejszyła się liczba sióstr oraz braci zakonnych. W ostatnim dwudziestoleciu liczba alumnów diecezjalnych zmalała z 5 436 do 2 959 (spadek o 45%) a alumnów zakonnych z 2 686 na 882 (spadek o 67%) w 2012 r. Ponadto, chociaż wzrósł odsetek przystępujących do Komunii św. (wskaźnik communicantes), to jednak zmniejszył się odsetek osób uczestniczących w niedzielnej Mszy św. (dominicantes).

Według statystyk w poziomie religijności wiernych Kościoła katolickiego w Polsce pojawiają się istotne różnice terytorialne. Na ziemiach północnych i zachodnich, w centralnej Polsce oraz Zagłębiu Dąbrowskim obserwuje się najniższy poziom religijności oraz mniej powołań i niższy poziom uczestnictwa w organizacjach kościelnych. W Polsce południowej i wschodniej, szczególnie w diecezjach: tarnowskiej, rzeszowskiej i przemyskiej obserwujemy najwyższe wskaźniki religijności.

Pomimo zmian dotyczących religijności, jak wnioskują autorzy Rocznika, Kościół katolicki w obliczu wielorakich przemian ostatnich 20 lat, odnalazł swoje miejsce w społeczeństwie. Uzasadnienia takiego stanu rzeczy należy według nich szukać m.in. w nieuchwytnych statystycznie zjawiskach religijności, takich jak: żywa wiara, modlitwa świeckich i duchownych, pobożność ludowa, dziedzictwo Jana Pawła II, podejmowane liczne dzieła społeczne oraz codzienne świadectwo życia wiernych Kościoła katolickiego w Polsce.

***

Rocznik statystyczny Kościoła katolickiego obejmujący lata 1991-2011 to druga w III Rzeczypospolitej taka publikacja. Pierwsza powstała przeszło 20 lat temu i obejmowała lata 1918-1990. Rocznik został opracowany i wydany dzięki wieloletniej współpracy Głównego Urzędu Statystycznego oraz Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego. Prezentuje dane GUS-u, ISKK, niektórych Komisji Episkopatu Polski oraz te zawarte w watykańskim Annuarium Statisticum Ecclesiae.

Zobacz też:

Prezentacja Rocznika (PDF)