Raport ochrony małoletnich za 2021 – badania statystyczne i podsumowanie działań Kościoła

Kolejna edycja raportu rocznego opracowanego przez Biuro Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży i Fundację Świętego Józefa KEP obok działań pomocy pokrzywdzonym i na rzecz ochrony małoletnich prezentuje także wyniki kwerendy zgłoszonych w Kościele w roku 2021 r. przypadków wykorzystania seksualnego.

Tegoroczny raport „Ochrona małoletnich i pomoc pokrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym w Kościele w Polsce” jest dwuczęściowy – podobnie jak w ubiegłym roku prezentuje działania systemowe, podejmowane w Kościele, by zapobiec nowym przypadkom wykorzystania seksualnego i udzielać profesjonalnej pomocy osobom zranionym, dodatkowo zaprezentowane zostały badania statystyczne opracowane przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC.

Powołanie roboczego zespołu KEP ds. kontaktu z Państwową Komisją ds. Pedofilii, ukonstytuowanie Rady przy Delegacie KEP, a także wybór Marty Titaniec na prezeskę Fundacji Świętego Józefa i przystąpienie zakonów męskich do współpracy z Fundacją oraz włączenie sióstr zakonnych w system pomocy pokrzywdzonym to najważniejsze zmiany wdrożone w 2021 r. w systemie ochrony małoletnich, który tworzy Kościół w Polsce.

Raport otwiera kalendarium działań ze szczegółowym uwzględnieniem działań Kościoła w 2021 r. Na kolejnych stronach szczegółowo omówiono działania podjęte w ubiegłym roku przez Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży abp. Wojciecha Polaka, który odpowiada za aspekt prawno-kanoniczny oraz organizacyjno-prawny całego systemu ochrony małoletnich w Kościele w Polsce, oraz przez Koordynatora KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży ks. Adama Żaka SJ, odpowiadającego za aspekt merytoryczny, w tym profesjonalizację osób działających w systemie. Zaprezentowane zostały także działania Fundacji Świętego Józefa KEP i Centrum Ochrony Dziecka w Krakowie.

Powołana przez Episkopat Polski Fundacja Świętego Józefa wydała w 2021 r. 1 300 730,34 zł na granty oraz działania własne. Bezpośrednio finansowała pomoc: terapeutyczną, medyczną (leki), edukacyjną, prawną oraz konsultacje psychiatryczne dla 25 osób na łączną kwotę 147 980,23 zł. Granty Fundacji Świętego Józefa wsparły m.in. działalność Centrum Ochrony Dziecka, punkty konsultacyjne, grupy wsparcia i telefony zaufania dla osób pokrzywdzonych wykorzystaniem seksualnym. Fundacja finansowała międzynarodową konferencję „Naszą wspólną misją ochrona dzieci Bożych”, którą we wrześniu 2021 r. została zorganizowała Papieska Komisja ds. Ochrony Małoletnich we współpracy z Konferencją Episkopatu Polski. Z inicjatywy Fundacji powstał poradnik „Spowiednik wobec dramatu wykorzystania seksualnego”, a we współpracy z zakonami żeńskimi – telefon zaufania „Siostry dla Sióstr”. Fundacja zainicjowała także współpracę z Krajowym Ośrodkiem Duszpasterstwa Rodzin, finansując studia specjalistyczne lub podyplomowe dla osób, które będą później wspierać pokrzywdzonych w diecezjalnych poradniach rodzinnych.

Kierowane przez o. Adama Żaka SJ Centrum Ochrony Dziecka kontynuowało studia podyplomowe dla kolejnych grup słuchaczy i przeprowadziło szereg szkoleń z profilaktyki przemocy seksualnej wobec dzieci i młodzieży, skierowanych do duchowieństwa, zakonów, osób pracujących w duszpasterstwie rodzin. Powołane przez COD zespoły robocze przygotowały programy prewencyjne dla szkół katolickich, dla rodziców i opiekunów osób z niepełnosprawnością, a także kurs e-learningowy dla liderów grup młodzieżowych w Kościele.

Raport prezentuje także aktualny stan liczbowy lokalnego systemu ochrony małoletnich, na który składają się delegaci, duszpasterze pokrzywdzonych, kuratorzy i koordynatorzy FSJ, powołani w diecezjach i zgromadzeniach zakonnych. Działania struktur podstawowych zostały objęte ewaluacją (anonimowa ankieta on-line). Na podstawie częściowych danych za 2021 r. w co najmniej 180 przypadkach udzielono lub sfinansowano pomoc psychologiczną, a w co najmniej 181 przypadkach – pomoc prawną, zaś duszpasterze osób pokrzywdzonych 380 razy bezpośrednio lub telefonicznie kontaktowali się z osobami pokrzywdzonymi, z czego co najmniej 42 osobom towarzyszyli regularnie.

Raport przedstawia także działalność innych podmiotów, jak punkty konsultacyjne czy telefony zaufania, które stanowią istotną część odpowiedzi Kościoła w Polsce na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Inicjatywa „Zranieni w Kościele” w 2021 r. przeprowadziła 62 dyżury, podczas których odebrano 152 telefony. Regionalny Punkt Konsultacyjny z siedzibą w Poznaniu rozszerzył działalność o dyżury w filiach w Gnieźnie i Kaliszu (raz w miesiącu). W Krakowie 16 osób – 9 kobiet i 7 mężczyzn – uczestniczyło w grupie wsparcia „Ku uzdrowieniu”, prowadzonej przez Fundację Towarzyszenia Rodzinie. Raz w miesiącu świeccy katolicy z Krakowa wraz z duszpasterzem osób pokrzywdzonych archidiecezji krakowskiej prowadzili modlitwę w sanktuarium św. Jana Pawła II w Krakowie, dodatkowo zorganizowano trzy spotkania „Modlitwy za Zranionych w Kościele”.

Druga część raportu rocznego za 2021 r. to prezentacja wyników kwerendy dotyczącej wykorzystywania seksualnego osób małoletnich przez inkardynowanych do diecezji polskich duchownych oraz profesów wieczystych męskich zgromadzeń zakonnych i stowarzyszeń życia apostolskiego w Polsce. Dane zebrane przez Biuro Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży i przeanalizowane przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC ujawniły 155 przypadków, które wpłynęły do diecezji i zakonów od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 r. Fakt wykorzystania najczęściej zgłosiła sama osoba pokrzywdzona (45%) lub jej bliscy (12%). Blisko 3/4 spraw dotyczyło czynów popełnionych w okresie od 1955 do 2018 r. (114 zgłoszeń), a niemal co piąte – czynów z ostatnich trzech lat (30 zgłoszeń). Osoby skrzywdzone w okresie małoletności to w większości ministranci (28%), członkowie wspólnot lub ruchów (21%), uczniowie lub uczennice oraz osoby przygotowywane do sakramentów (15%) lub lektorzy (12%).

– Z raportu wynika, że trwa fala ujawnień przestępstw seksualnych, których dopuścili się duchowni i zakonnicy wobec osób małoletnich. Każda taka historia jest dla Kościoła bolesna, smutna i zawstydzająca. Z drugiej strony, tylko dzięki zgłoszeniom możliwe jest reagowanie i udzielenie pomocy. W tym sensie wysoka liczba ujawnień jest oznaką zaufania i potwierdza kościelny system ochrony dzieci i młodzieży, który działa coraz sprawniej – zaznacza ks. Piotr Studnicki, kierownik Biura Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży.

Zbieranie i opracowanie danych statystycznych, jak również wydanie drukiem raportu rocznego „Ochrona małoletnich i pomoc pokrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym w Kościele w Polsce” za 2021 r. zostało sfinansowane przez Fundację Świętego Józefa Konferencji Episkopatu Polski.

Biuro Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży