List pasterski na rozpoczęcie roku szkolnego 2000/ 2001

Nowy rok szkolny wpisuje się w uroczysty obchód Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa, którego celem jest "uwielbienie Trójcy Świętej, od której wszystko pochodzi i ku której wszystko w świecie i dziejach jest skierowane" (TMA 55). Zatem nie inaczej, jak właśnie w Imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego, rozpoczynamy kolejny rok szkolny - rok kształcenia i formowania młodego pokolenia. Dla Kościoła jest to kolejny rok posługi katechetycznej: najpierw wobec rodzin, a następnie wobec dzieci i młodzieży w naszych szkołach i parafiach.

Rok Jubileuszowy pomaga nam wyrazić publicznie dziękczynienie za 2000-letnią obecność Jezusa Chrystusa w swoim Kościele. Pozwala dziękować za 1000-letnie dzieje chrześcijaństwa w naszej Ojczyźnie; za polską katechezę na przestrzeni minionego trudnego półwiecza, w tym za dziesięć lat jej ponownej obecności w szkole. Jubileusz pozwala się otworzyć na miłosierdzie Boże i prosić Boga o przebaczenie win i zaniedbań popełnionych w stosunku do młodego pokolenia przez rodziców, wychowawców, katechetów i księży.

Liturgia 22. niedzieli wprowadza nas w zadanie ewangelizacyjne Kościoła dotyczące przekazu wiary młodemu pokoleniu. Przypomina potrzebę mówienia o zachowywaniu prawa Bożego, a nie jedynie ludzkich zwyczajów. Zachęca do wprowadzania słowa w czyn, żeby nie być tylko jego słuchaczem oszukującym samego siebie. W Ewangelii Pan Jezus mówi o potrzebie kształtowania swego serca, czyli o pracy nad sobą, która stanowi istotny moment procesu wychowawczego w reformowanej szkole.

1. W dziesięciolecie powrotu katechezy do szkół

Po dziesięciu latach obecności katechezy w szkole znalazła ona swoje miejsce w świadomości uczniów, katechetów i nauczycieli. Okazało się, że katecheza stając się jednym z przedmiotów w szkole nie musiała tracić niczego ze swej wyjątkowości i swego sakralnego wymiaru.

Religia w szkole jest szczególnym przedmiotem, który szanując zasady dydaktyki, musi jednak zachować klimat spotkania z Chrystusem żyjącym w Kościele, w sakramentach, w słowie Bożym, w posłudze bliźnim.

Klimat Bożej myśli to klimat miłości. Z tym klimatem katecheci przybyli do szkoły, do grona nauczycielskiego; a zwłaszcza do dzieci i młodzieży. We współczesnym świecie miłość nie zawsze jest kochana, niekiedy odrzucana lub wręcz poniewierana. "Wymiarem tej służby - pisali do katechetów księża biskupi przed dziesięciu laty - będzie rzetelna praca dydaktyczna i wychowawcza, ale również wyrazem tej służby będzie wasze świadectwo życia, postawa, nawet heroizm". Dziś możemy powiedzieć, że wielu katechetów i wychowawców na taki heroizm się zdobyło. Cały Kościół wyraża im za to swoją wdzięczność.

2. Czym jest katecheza w szkole?

Współczesna cywilizacja jest wezwaniem dla Kościoła, stawia Kościołowi szereg pytań dotyczących przekazu wiary oraz języka tego przekazu. Mieści się w tych problemach także pytanie o rolę i miejsce katechezy w środowisku szkolnym.

Odpowiedź na te pytania znajdziemy w najnowszych dokumentach Kościoła, które jednoznacznie mówią o odpowiedzialności Kościoła, tj. całej wspólnoty chrześcijańskiej za wychowanie w wierze młodego pokolenia (por. DOK 220). Przypominają rodzicom, że są pierwszymi nauczycielami wiary swoich dzieci, ich pierwszymi wychowawcami, a zarazem świadkami wiary (por. DOK 255).

Posoborowe nauczanie Kościoła podkreśla znaczenie parafii będącej ważnym środowiskiem, w którym rodzi się i wzrasta wiara i człowiek może zdobyć doświadczenie wiary (por. DOK 257).

Również "nauczanie religii w szkole" jest miejscem przekazu orędzia chrześcijańskiego. Daje ono podstawy wartościom etycznym, mówi o przeznaczeniu człowieka. Zaś w dialogu z innymi przedmiotami "rozwija i uzupełnia działania wychowawcze szkoły" (DOK 73). Sama Szkoła bez wyraźnego i aktywnego wsparcia rodziny i parafii nie jest w stanie zadowalająco dźwigać ciężaru nauczania wiary. W rzeczywistości bowiem szkoła udziela jedynie kompetentnego wsparcia katechezie, która winna dokonywać się najpierw w rodzinie, a następnie w parafii. Tu właśnie znajduje się moment krytyczny obecnego stanu katechezy, zwłaszcza w sytuacji, gdy przeciążeni pracą rodzice nie mogą poświęcić wychowaniu swych dzieci do dojrzałej wiary tyle czasu, ile by zapewne chcieli.

W reformowanej polskiej szkole, która podkreśla nie tylko znaczenie procesu kształcenia, ale widzi współbrzmienie z procesem wychowania ucznia, katecheza wnosi bardzo ważny nurt kształtowania osobowego wychowanka.

Ojciec Święty Jan Paweł II w autobiograficznej książce Przekroczyć próg nadziei w ten sposób mówi o znaczeniu młodości: "Młodość to nie tylko pewien okres życia ludzkiego, odpowiadający określonej liczbie lat, ale to jest zarazem czas dany każdemu człowiekowi i równocześnie zadany mu przez Opatrzność. W tym czasie szuka on odpowiedzi na podstawowe pytania, jak młodzieniec z Ewangelii; szuka nie tylko sensu życia, ale szuka konkretnego projektu, wedle którego to swoje życie ma zacząć budować. I to właśnie jest najistotniejszy rys młodości. Każdy wychowawca, poczynając od rodziców, a także każdy duszpasterz musi dobrze poznać ten rys i musi go umieć zidentyfikować w stosunku do każdego chłopca czy dziewczyny, i powiem jeszcze więcej: musi umiłować to, co jest istotne dla młodości. W każdej epoce życia człowiek pragnie być afirmowany, pragnie znajdować miłość. W tej epoce pragnie tego w szczególny sposób - przy czym ta afirmacja nie może być akceptacją wszystkiego bez wyjątku. Młodzi wcale tego nie chcą. Chcą także, ażeby ich poprawiać, chcą, ażeby mówić im tak lub nie. Potrzebują przewodników, i to potrzebują tych przewodników bardzo blisko".

3. Próg nowego tysiąclecia wejściem w nową nadzieję

Przez dziesiątki lat zwracaliśmy się do Matki Zbawiciela i Królowej Polski wołając: "My chcemy Boga, Panno Święta! O, usłysz naszych wołań głos! Miłości Bożej dźwigać pęta. To nasza chluba; to nasz los. (...) My chcemy Boga w książce, w szkole. W godzinach wytchnień, w pracy dniach". Podziękujmy raz jeszcze Bogu i Matce Zbawiciela za dar powrotu katechezy do naszych szkół.

Drodzy Rodzice!

Chcemy podziękować Wam za Waszą troskę o katechezę szkolną. To dzięki Waszej nieodpartej woli, w dużej mierze na mocy Waszego mandatu katecheza powróciła do szkół. Prosimy Was, bądźcie nadal naszym wsparciem w ramach współpracy w procesie wychowawczym. Harmonijna współpraca rodziny, Szkoły i Kościoła z pewnością da pozytywne efekty w kształtowaniu młodego pokolenia w duchu wiary.

Pozwólcie, że przypomnimy w tym miejscu słowa Ojca Świętego skierowane do Was podczas ubiegłorocznej pielgrzymki w Łowiczu: "Drodzy Rodzice, dobrze wiecie, że nie jest łatwo w dzisiejszych czasach stworzyć chrześcijańskie warunki potrzebne do wychowania dzieci. Musicie czynić wszystko, ażeby Bóg był obecny i czczony w waszych rodzinach. Nie zapominajcie o wspólnej modlitwie codziennej, zwłaszcza wieczornej; o świętowaniu niedzieli i uczestniczeniu we Mszy św. niedzielnej. Jesteście dla swoich dzieci pierwszymi nauczycielami modlitwy i cnót chrześcijańskich i nikt was w tym nie może zastąpić. Zachowujcie religijne zwyczaje i pielęgnujcie tradycję chrześcijańską, uczcie wasze dzieci szacunku dla każdego człowieka. Niech waszym największym pragnieniem będzie wychowanie młodego pokolenia w łączności z Chrystusem i Kościołem. Tylko w ten sposób dochowacie wierności waszemu powołaniu rodzicielskiemu i potrzebom duchowym waszych dzieci".

Droga Młodzieży!

Należą się Wam słowa uznania. To dzięki Waszej postawie szkoła polska stała się przykładem tolerancji i ekumenizmu. Zdaliście dobrze ten egzamin.

Modlimy się za Was i prosimy Was: pozostańcie wierni ideałom Ewangelii! Niech udział w katechezie pomoże Wam w dorastaniu do pełni człowieczeństwa wg wzoru "Człowieka Doskonałego" - Jezusa Chrystusa. W Łowiczu Ojciec Święty do Was mówił: "Młodość poszukuje wzorów i przykładów. Z pomocą przychodzi wam sam Jezus Chrystus, który poświęcił całe swoje życie dla dobra innych. (...) Niech wasza myśl biegnie ku Chrystusowi, który was miłuje, który jest wiernym towarzyszem i który pomaga przetrwać każdą trudność. Wiedzcie, że nie jesteście samotni. Towarzyszy wam Ktoś, kto nigdy nie zawodzi. Chrystus rozumie najtajniejsze pragnienia waszego serca. On czeka na waszą miłość i na wasze świadectwo".

Drogie Dzieci!

Jesteście skarbem Waszych kochanych rodziców. Starajcie się przynosić im radość i pociechę w utrudzeniu, jakiego doznają zabiegając z wielkim poświęceniem o Wasze utrzymanie, wykształcenie i wychowanie na szlachetnych ludzi. Przykładajcie się ochoczo do zdobywania wiedzy i umiejętności korzystania z niej, a szczególnie pamiętajcie, że Dobry Bóg Was kocha i pragnie z Wami iść do szkoły, także na lekcje religii i przez całe Wasze życie.

Drodzy Wychowawcy, Nauczyciele i Katecheci!

Pomimo wielu niedogodności i kłopotów, jakie niesie z sobą czas reform, zdajecie wciąż na nowo po raz kolejny egzamin z miłości do młodego pokolenia i z szacunku do swego powołania i zawodu.

Dziękujemy Wam za tę postawę! Prosimy szczególnie Katechetów i Katechetki, podnoście kwalifikacje dydaktyczne, byście mogli lepiej, jaśniej i radośniej być nie tylko nauczycielami prawdy o Bogu, który jest Miłością, ale także Jej świadkami. "Dobro młodego pokolenia niech będzie troską waszego życia i waszej pracy wychowawczej. Mówi św. Paweł: Zachęcam was (...), abyście postępowali w sposób godny powołania (...) celem budowania Ciała Chrystusowego (Ef 4, 1.12). Czyż może być większe powołanie od tego, którym Bóg was obdarzył?" (Jan Paweł II, Łowicz 1999 r.).

Polecamy Was wstawiennictwu Pani Jasnogórskiej, Królowej Polski i zawierzamy wielkie dzieło wychowania Jezusowi Chrystusowi, który ma życie w sobie i pozostaje zawsze obecny w Kościele i w świecie.

Modlimy się z Wami i za Was z serca błogosławiąc

Kardynałowie, Arcybiskupi i Biskupi zgromadzeni na 306. Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski we Wrocławiu