Kościół katolicki w Polsce 1991-2011. Rocznik statystyczny
„Rocznik statystyczny. Kościół katolicki w Polsce 1991-2011” ukazuje statystyczny obraz Kościoła katolickiego w Polsce w ciągu 20 lat transformacji kraju. W publikacji opracowanej przez Główny Urząd Statystyczny i Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego znajdziemy m.in. dane dotyczące podziału administracyjnego Kościoła w Polsce, liczby dotyczące świeckich i duchownych, zakonów, kościelnych organizacji, zabytków sakralnych czy pielgrzymek. Publikacja ukazuje też sferę duchową Kościoła.
Jak wskazują dane statystyczne, Kościół katolicki pozostaje w Polsce instytucją powszechną. Deklarowana przynależność do niego została potwierdzona m.in. dzięki pytaniu o wyznanie w Narodowym Spisie Powszechnym z 2011 roku, jak również na podstawie danych na temat przyjmowania podstawowych sakramentów Kościoła. Od 1991 roku liczba diecezji wzrosła w Polsce z 27 do 44. Zwiększyła się również liczba biskupów (ze 106 do 133) oraz kardynałów (z 3 do 6). Wzrosła liczba parafii łacińskich z 9 089 w 1993 r. do 10 201 w 2012 r., czego skutkiem jest zmniejszenie się średniej wielkości parafii z 3 755 wiernych przypadających na 1 parafię na 3 273. W tym okresie wzrosła również liczba parafii greckokatolickich z 63 (1993 r.) do 134 (2012 r.).
W ciągu ostatnich dwudziestu lat obserwuje się rozwój instytucji katolickich, takich jak szkoły katolickie, kościelne instytucje trzeciego sektora oraz wspólnoty parafialne i ruchy religijne. Pomiędzy rokiem 1990 i 2012 o 33% zwiększyła się liczba księży diecezjalnych oraz zakonnych. Tym samym zmniejszyła się średnia liczba wiernych przypadających na jednego księdza w Polsce (w 2012 r. w parafiach łacińskich wynosiła ona 1 084).
Dane zamieszczone w Roczniku wskazują też m.in. na istotną obecność w Polsce ruchu pielgrzymkowego, szczególnie o charakterze maryjnym. Najważniejszą rolę odgrywa tu Jasna Góra - jedno z kilku największych miejsc pielgrzymkowych na świecie. Rocznie odwiedza ją 4,5 miliona osób. O żywotności instytucji Kościoła katolickiego w Polsce świadczą również liczne procesy beatyfikacyjne oraz kanonizacyjne (pomiędzy rokiem 1991 a 2011 kanonizowanych lub beatyfikowanych zostało 172 Polaków).
Podobnie jak na całym świecie, również w Polsce o około 20% zmniejszyła się liczba sióstr oraz braci zakonnych. W ostatnim dwudziestoleciu liczba alumnów diecezjalnych zmalała z 5 436 do 2 959 (spadek o 45%) a alumnów zakonnych z 2 686 na 882 (spadek o 67%) w 2012 r. Ponadto, chociaż wzrósł odsetek przystępujących do Komunii św. (wskaźnik communicantes), to jednak zmniejszył się odsetek osób uczestniczących w niedzielnej Mszy św. (dominicantes).
Według statystyk w poziomie religijności wiernych Kościoła katolickiego w Polsce pojawiają się istotne różnice terytorialne. Na ziemiach północnych i zachodnich, w centralnej Polsce oraz Zagłębiu Dąbrowskim obserwuje się najniższy poziom religijności oraz mniej powołań i niższy poziom uczestnictwa w organizacjach kościelnych. W Polsce południowej i wschodniej, szczególnie w diecezjach: tarnowskiej, rzeszowskiej i przemyskiej obserwujemy najwyższe wskaźniki religijności.
Pomimo zmian dotyczących religijności, jak wnioskują autorzy Rocznika, Kościół katolicki w obliczu wielorakich przemian ostatnich 20 lat, odnalazł swoje miejsce w społeczeństwie. Uzasadnienia takiego stanu rzeczy należy według nich szukać m.in. w nieuchwytnych statystycznie zjawiskach religijności, takich jak: żywa wiara, modlitwa świeckich i duchownych, pobożność ludowa, dziedzictwo Jana Pawła II, podejmowane liczne dzieła społeczne oraz codzienne świadectwo życia wiernych Kościoła katolickiego w Polsce.
***
Rocznik statystyczny Kościoła katolickiego obejmujący lata 1991-2011 to druga w III Rzeczypospolitej taka publikacja. Pierwsza powstała przeszło 20 lat temu i obejmowała lata 1918-1990. Rocznik został opracowany i wydany dzięki wieloletniej współpracy Głównego Urzędu Statystycznego oraz Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego. Prezentuje dane GUS-u, ISKK, niektórych Komisji Episkopatu Polski oraz te zawarte w watykańskim Annuarium Statisticum Ecclesiae.
Zobacz też: Prezentacja Rocznika (PDF)
