Prezentacja książki o Prymasowskiej Radzie Społecznej

Książka Sławomira Siwka jest przede wszystkim zbiorem wszystkich dokumentów przyjętych w czasie dwóch kadencji Rady. Mimo braków w archiwach autorowi udało się odtworzyć przebieg jej prac. Pokazać także kulisy i kontekst podejmowanych decyzji i zaangażowań członków Rady w inne przedsięwzięcia polityczne w tamtych latach. Byli to ludzie świeccy, społecznicy i politycy katoliccy. Ludzie o dużym, w tamtym czasie, autorytecie.

[embed]https://www.flickr.com/photos/episkopatnews/27737583090/in/album-72157669841862842[/embed]

Sam autor pisze we wstępie do książki, że nie rości sobie pretensji, by dać historyczną pracę naukową. Traktuje swą publikację jako pomoc dla historyków w badaniu tego okresu. Także stosunków Kościół – komunistyczne państwo polskie. Namawia – i to mu się udaje - do uczciwego spojrzenia na rolę, postawę i trudne wybory kard. Józefa Glempa w czasie ostatniego dziesięciolecia panowania komunizmu w Polsce.

„To cenne źródło wiedzy o czasach Stanu Wojennego, który jest wyjątkowym okresem w historii Polski, dzięki któremu pada nowe światło na wiele wydarzeń” - powiedział historyk prof. Jan Wysocki. Publikowane w najnowszej publikacji dokumenty i zapisy obrad Prymasowskiej Radzie Społecznej są dowodem, że porozumienie władzy z opozycją nie rozpoczęło się w Magdalence i nie skończyło podczas Okrągłego Stołu, ale było owocem kilkuletniej debaty i troski. „Historia Prymasowskiej Rady Społecznej była historią dochodzenia do 1989 roku” – ocenił autor książki, Sławomir Siwek.

Publikacja wydana w 35. rocznicę powołania Rady jest zarówno studium sytuacji społeczno-politycznej lat 80., ale także obrazem ówczesnego Kościoła. Z lektury wyłania się również prawdziwy obraz prymasa Józefa Glempa, jako człowieka dialogu, który mimo odmiennych zdań uczestników Rady potrafił owocnie prowadzić obrady i dążyć do konkluzji, czego efektem jest 13 dokumentów odnoszących się do istotnych zagadnień życia społecznego. Do dzisiaj zachowują one aktualność. Mogą służyć jako materiał przydatny do formowania katolików świeckich do działalności publicznej.

Wśród dokumentów przyjętych przez Radę znajdują się zarówno kluczowe akty, inspirujące dialog obozu władzy z opozycją, jak i oświadczenia omawiające np. kryzys ekologiczny, sprawy wychowania i emigracji, ochronę życia, godności i wartości pracy ludzkiej. Obradujący pod patronatem Prymasa potępili wprowadzenie stanu wojennego i zabiegali o relegalizację „Solidarności”.

Uznane za najważniejszy dokument Rady ”Tezy Prymasowskiej Rady Społecznej w sprawie ugody społecznej” były odpowiedzią Kościoła na wprowadzony przez władzę komunistyczną stan wojenny i odegrały kluczową rolę w relacji „władza – opozycja – Kościół” na drodze do porozumienia miedzy stronami sporu. „Tezy” po latach okazały się prorocze i aktualne. Stworzyły fundament dla okrągłego stołu.

Rada podczas dziewięciu lat funkcjonowania odbyła 39 posiedzeń. W pierwszej kadencji, od 1981 do 1984 roku, odbyło się 17 posiedzeń, natomiast w drugiej, od 1986 do 1990, było ich 22. W pierwszym okresie Prymasowska Rada Społeczna liczyła 30 członków, natomiast w drugim – 23. Zdaniem autora publikacji, o znaczeniu postanowień Rady świadczy fakt, że od początku jej istnienia członkowie gremium byli inwigilowani przez komunistyczną władzę.

Metropolita gnieźnieński abp Wojciech Polak, podkreślił, że Prymasowska Rada Społeczna miała nie tylko skoncentrować się na studiowaniu aktualnych wydarzeń, ale miała doradzać Prymasowi, jakie stanowisko zająć i jak wypowiadać się w kwestiach społecznych. Postanowienia Rady miały także istotne znaczenie dla ówczesnej polityki i spraw społecznych. Jak podkreślił we wstępie do książki, Prymasowska Rada Społeczna wspierała posługę prymasa Józefa Glempa, który uczył, że każde pęknięcie na płaszczyźnie społecznej ma swój początek w wewnętrznej degradacji człowieka, dla którego dobro wspólne staje się utopią i mrzonką, a nie realną wartością.

Rada Prymasowska była kontynuacją inicjatywy, którą w 1934 roku powołał kard. August Hlond. Jej fenomenem, jak podkreślił Marcin Przeciszewski, było, że była to organizacja złożona w większości z osób świeckich, których przez to rola w Kościele została mocno dowartościowana. „Tworząc Prymasowską Radę Społeczną kard. Glemp uznał, że w ten sposób należy przygotować katolików świeckich do wypełniania roli publicznej” – zauważył Sławomir Siwek.

KAI