W kwietniu główne uroczystości 600-lecia prymasostwa w Polsce (zapowiedź)

Tegoroczny jubileusz jest kolejnym ważnym wydarzeniem po obchodzonej w ubiegłym roku 1050. rocznicy Chrztu Polski. Obchody rozpoczną się oficjalnie w weekend 22-23 kwietnia, kiedy Gniezno przeżywać będzie doroczny odpust ku czci patrona – św. Wojciecha.

Jak podkreśla prymas Polski, jubileuszowe obchody przebiegać będą w podwójnym kluczu. Z jednej strony będzie to dziękczynienie za wielowiekową spuściznę i posługę prymasów Polski, który to tytuł zawsze związany był z Gnieznem. Z drugiej strony będzie to zaakcentowanie znaczenia tego urzędu jako symbolu jedności Kościoła i narodu polskiego. „Jubileusz będzie również okazją do podjęcia refleksji nad miejscem i rolą prymasa Polski zarówno w perspektywie historycznej, jak i współcześnie” – mówi abp Wojciech Polak.

Na uroczystości zaproszono przedstawicieli najwyższych władz państwowych z Prezydentem RP na czele oraz prymasów z całej Europy. Jak dotąd obecność potwierdzili: prymas Galii kard. Philipp Barbarin z Lyonu, prymas Hiszpanii abp Braulio Rodriguez Plaza z Toledo, prymas Germanii abp Franz Lackner z Salzburga, prymas Czech kard. Dominik Duka oraz przedstawiciel prymasa Anglii kard. Vincenta Nicholsa z Londynu.

Uroczystości rozpoczną się w sobotę (22 kwietnia) pierwszymi nieszporami o św. Wojciechu w katedrze gnieźnieńskiej. Po nabożeństwie ulicami Gniezna przejdzie procesja z relikwiami męczennika. W niedzielę (23 kwietnia) głównym punktem obchodów będzie uroczysta suma odpustowa sprawowana na Placu św. Wojciecha u stóp katedry. Mszy św. przewodniczyć będzie prymas Polski abp Wojciech Polak, a homilię wygłosi kard. Dominik Duka, metropolita praski i prymas Czech. Organizatorzy spodziewają się licznego udziału pielgrzymów, duchowieństwa, a zwłaszcza młodzieży, która w sobotę przybędzie z pielgrzymką do grobu św. Wojciecha.

Uroczystościom liturgicznym towarzyszyć będzie szereg imprez o charakterze kulturalnym i oświatowym, które odbywać się będą aż do kwietnia 2018 roku, kiedy to jubileuszowe obchody zostaną oficjalnie zamknięte.

Już 27 marca w gnieźnieńskim Centrum Edukacyjno-Formacyjnym odbędzie się sympozjum historyczne pt.: „W służbie Kościoła, państwa i narodu. 600 lat prymasostwa polskiego”. W programie prelekcje abp. seniora Henryka Muszyńskiego oraz historyków z polskich uczelni wyższych. Wśród tematów m.in. „Mikołaj Trąba. Pierwszy Prymas Polski”, „Czterech prymasów czasów stanisławowskich”, „Kardynał Stefan Wyszyński - prymas czasu walki o rząd dusz” oraz „Przeobrażenia prymasostwa za kardynała Józefa Glempa”.

Kolejnym wydarzeniem organizowanym w ramach obchodów będzie wystawa „Primas Poloniae” przygotowywana przez Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej. Jej otwarcie zaplanowano na 22 kwietnia. Jak zapowiada rzecznik archidiecezji gnieźnieńskiej ks. Zbigniew Przybylski, na ekspozycji zaprezentowane zostaną najważniejsze muzealia i archiwalia związane z osobami i posługą Prymasów Polski. „Będzie można m.in. zobaczyć dokument z 1515 roku, sygnowany przez papieża Leona X i nadający Prymasowi Janowi Łaskiemu tytuł legata urodzonego. Ponadto dokumenty królewskie, w których nasi monarchowie zwracali się do arcybiskupów gnieźnieńskich używając tytułu Prymasa Polski" – wylicza.

W jubileuszowe obchody wpisze się także majowy Piknik Prymasowski, który odbędzie się na Placu św. Wojciecha w Gnieźnie. W czerwcu natomiast zaplanowano Koncert Prymasowski dedykowany wszystkim prymasom Polski. W czerwcu również odbędzie się sympozjum źródłoznawcze „Źródła do historii prymasów i prymasostwa w archiwach kościelnych w Polsce” oraz V Sesja Mecenatu Skarbów Słowa, podczas której zaprezentowane zostaną faksymile XI-wiecznego Złotego Kodeksu, jednej z najcenniejszych ksiąg w Polsce.

W ramach obchodów Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej planuje również organizować specjalne lekcje o prymasostwie. Przygotowywane są także specjalne publikacje albumowe. Ponadto Poczta Polska wyda okolicznościową kartę pocztową i znaczek, a mennica polska specjalny medal na 600-lecie prymasostwa.

W kwietniu z okazji jubileuszu list do diecezjan skieruje abp Wojciech Polak. Tuż przed uroczystościami zaplanowano także konferencję prasową w siedzibie Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie.

***

Arcybiskupi gnieźnieńscy noszą tytuł prymasa Polski od pierwszej połowy XV wieku. Ustanowienie tej godności dla Kościoła w Polsce nastąpiło przy poparciu króla Władysława Jagiełły podczas soboru w Konstancji (1414-1418). Tytuł ten otrzymał metropolita gnieźnieński Mikołaj Trąba. Taką informację przekazał ówczesny polski historyk Jan Długosz, gdyż dokument soborowy nie zachował się do naszych czasów.

Na mocy bulli Leona X Pro excellenti z roku 1515 prymas Jan Łaski otrzymał dla siebie i swoich następców przywileje legata urodzonego Stolicy Apostolskiej. Wspomniany dokument poddawał jurysdykcji prymasowskiej i legackiej metropolię lwowską. Dokument papieski nie precyzował dokładnie zakresu władzy prymasa. Określał ogólnikowo, że zakres uprawnień prymasów Polski jest taki, jaki posiadają inni legaci, a szczególnie prymas Anglii w Canterbury na mocy prawa, przywileju i zwyczaju.

Z racji wyjątkowej pozycji prymasa, w różnych czasach i z różnych racji, przysługiwały mu liczne prawa i przywileje. Prymas koronował króla i królową Polski, przewodniczył królewskim ślubom i pogrzebom, zwoływał synody prymacjalne, którym przewodniczył, stanowił najwyższy trybunał sądowy kościelny w Polsce, troszczył się o cały Kościół w Polsce i jego właściwą administrację, reprezentował Kościół polski na zewnątrz, miał przywilej noszenia szat purpurowych na wzór kardynałów Kościoła rzymskiego. Po śmierci ostatniego z Jagiellonów, króla Zygmunta Augusta, na sejmie w 1572 r. sejm i senat polski przyznały prymasom Polski urząd interrexa.

bgk/KAI/BPKEP