Homilia: Rok 2017 w Kościele (Katedra Poznańska - 31.12.2017)

Abp Stanisław Gądecki Rok 2017 w Kościele (Katedra Poznańska - 31.12.2017)

Podczas dziękczynnej Eucharystii na zakończenie Roku Pańskiego 2017 - bardziej niż kiedykolwiek indziej - zastanawiamy się nad czasem przeszłym, który już minął i czasem przyszłym, jaki nas - być może - oczekuje.

Nasze słowo „czas" Biblia grecka tłumaczy przez dwa słowa: „chronos" i „kairos". Każde z tych słów posiada inne znaczenie. Chronos to ciąg umykających chwil, to nieustanne przemijanie. Trafnie opisują go słowa apostoła Pawła: „przemija postać tego świata" (1Kor 7,31). „Wszystko ma swój czas (chronos), i jest wyznaczona godzina na wszystkie sprawy pod niebem (Koh 3,1). Ten „czas zegarowy" przemija nie oglądając się na człowieka.

Ale w Piśmie Świętym - oprócz wzmianek o czasie chronologicznym - jest też obecne pojęcie innego rodzaju czasu zwanego po grecku „kairos". To słowo oznacza „właściwy moment", „chwila łaski". To  zwrotny moment życiowy, w którym człowiek jest zmuszony do podjęcia rozstrzygającej decyzji, która radykalnie odwraca dotychczasowy bieg zdarzeń. W Nowym Testamencie pierwszy „kairos" to chwila przyjścia Chrystusa na ziemię, drugi „kairos", to moment, kiedy Zbawiciel przyjdzie ponownie na sąd. Między tymi dwoma „czasami" rozgrywa się „kairos" Kościoła.

Podczas dzisiejszej Mszy świętej dobrze jest spojrzeć na miniony w tym roku 2017 czas, zastanawiając się tak nad jego chronologicznym, jak i nad zbawczym jego wymiarem.  Najprościej spojrzeć na miniony rok z perspektywy trzech głównych nurtów życia Kościoła: dziełu nauczania, uświęcania i służby.

1.         NAUCZANIE

W nurcie nauczania w mijającym roku po raz pierwszy obchodziliśmy Narodowy Dzień Czytania Pisma Świętego (30.04). Wierni w niektórych parafiach  otrzymali „Chleb życia", czyli pojedyncze fragmenty „Listu do Galatów" na karteczkach, aby mogli je zabrać do domu, odszukać zaznaczony tekst w swoim Piśmie Świętym, uważnie przeczytać i rozważyć w kontekście swego powołania i aktualnej sytuacji życiowej. Narodowy Dzień Czytania Pisma Świętego ma za zadanie ukazywać Pismo Święte jako kod kulturowy Polski i Europy, pomagać w odkrywaniu zalet wspólnotowego czytania Biblii, ukierunkowywać modlitwę i medytację wiernych na konkretną księgę Pisma Świętego.

Począwszy od 26 listopada na Jasnej Górze obradował IV Ogólnopolski Kongres Nowej Ewangelizacji na temat przygotowania do bierzmowania. W czterodniowym spotkaniu uczestniczyło ponad 700 duszpasterzy, animatorów i członków wspólnot. Zastanawiano się tam, jak  skuteczniej wychodzić na spotkanie młodym ludziom. Z badań przeprowadzonych na ten temat w Krakowie wynika, że pokolenie gimnazjalistów w dużej liczbie pragnie się angażować w Kościół, ale na ogół nie widzą dla siebie miejsca w Kościele. Nie widzą konkretnego zaproszenia.

Ponad tysiąc osób uczestniczyło w Ogólnopolskim Forum Duszpasterskim, zorganizowanym na Politechnice Poznańskiej pod hasłem: „Jesteśmy napełnieni Duchem Świętym" (23.09). Słowa te stanowią motto pierwszego etapu dwuletniego (2017-2019) ogólnopolskiego programu duszpasterskiego, którego głównym celem jest pogłębienie wiedzy o bierzmowaniu, nie tylko wśród kandydatów do tego sakramentu, ale u wszystkich ochrzczonych.

Dwudniowe obrady Konferencji Episkopatu Polski toczyły się na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (13-14.10) z racji rozpoczynającego się roku obchodów 100-lecia działalności tejże uczelni. W roku 2018 bowiem przypada 100. rocznica powstania Uniwersytetu Lubelskiego, przemianowanego w 1928 r. na Katolicki Uniwersytet Lubelski i od 2005 roku noszącego imię św. Jana Pawła II. Celem powstającej uczelni jest kształcenie i wychowywanie przyszłej inteligencji katolickiej. Dewizą tego uniwersytetu stało się zawołanie Deo et Patriae - Bogu i Ojczyźnie.

Dnia 28 kwietnia Konferencja Episkopatu Polski ogłosiła dokument pt.: „Chrześcijański kształt patriotyzmu". Czytamy w nim, że „Miłość do własnej ojczyzny nigdy nie może być usprawiedliwieniem dla pogardy, agresji oraz przemocy". W dokumencie - przygotowanym przez Radę ds. Społecznych KEP - biskupi apelują o dobrze znany z historii Polski „patriotyzm otwarty na solidarną współpracę z innymi narodami i oparty na szacunku dla innych kultur i języków". Podczas prezentacji tego dokumentu podkreśliłem, że patriotyzm to nic innego jak rozumna miłość ojczyzny. Przestrzegałem też przed stawianiem miłości do ojczyzny ponad miłością do Boga. Ostatnio wydana książka biskupa stanisławowskiego, błogosławionego Grzegorza Chomyszyna, „Dwa królestwa", jest świetną ilustracją, ile kosztowała tego człowieka walka przeciwko niezdrowemu nacjonalizmowi o zachowanie właściwych relacji w tym względzie.

Podczas Konferencji Episkopatu w dniach 6-7 czerwca został przyjęty List biskupów z okazji 100-lecia Rycerstwa Niepokalanej. Założenie Rycerstwa Niepokalanej wynikało przede wszystkim z pragnienia ratowania dusz i z potrzeby czasu. Ruch ten był otwarty na wszystkich: na świeckich i na duchownych, na dzieci, młodzież i dorosłych. Również dziś celem Rycerstwa jest wypełnianie misji Kościoła, którą jest wezwanie do nawrócenia wszystkich grzeszników oraz ich uświęcenie. Rycerze Niepokalanej realizują to m.in. poprzez całkowite oddanie się Maryi za „narzędzie w Jej niepokalanych rękach".

Dnia 13 grudnia - w rocznicę wprowadzenia stanu wojennego - wystosowałem Apel O wzajemny szacunek i kulturę w debacie publicznej: „Zawsze kiedy brat występował przeciw bratu, a Polak przeciw Polakowi, cierpiała na tym nasza jedność i nasza niepodległość".

Prezydium KEP wydało list z okazji 75. rocznicy śmierci Edyty Stein. „Europa chce zapomnieć o chrześcijańskich korzeniach; głosi się prawo do eutanazji czy też prawo kobiet do zabijania własnych nienarodzonych dzieci, podważa się instytucję małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny, promuje się ideologię gender. Tragiczny staje się świat, który odrzuca Boga" - czytamy w tym dokumencie.

6 października w Belwederze miała miejsce konferencja naukowa upamiętniająca osobę księdza arcybiskupa Antoniego Baraniaka, który należy do panteonu żołnierzy niezłomnych Kościoła. Po konferencji zaprezentowano najnowszy album IPN o torturowanym przez komunistów arcybiskupie.

Najbardziej przekonującym świadectwem nauczania Kościoła w mijającym roku stała się śmierć Heleny Kmieć. Działała ona w duszpasterstwie akademickim w Gliwicach. Organizowała m. in. półkolonie dla dzieci przy parafiach księży salwatorianów w Galgahévíz na Węgrzech oraz w rumuńskiej Timiszoarze. W 2013 uczestniczyła w misji w Zambii, pracując z dziećmi i młodzieżą w ośrodku w Lusace i w centrum młodzieżowym w Chamulimbie. 8 stycznia 2017 wyjechała jako wolontariuszka misyjna do Boliwii, gdzie pragnęła pomagać siostrom służebniczkom dębickim w prowadzonej przez nie ochronce dla dzieci w Cochabamba. Zginęła 24/25 stycznia 2017 w wyniku napadu na ochronkę.

2.         UŚWIĘCENIE

Drugi nurt życia Kościoła to dzieło uświęcenia, mocno związane z liturgią. W tym nurcie - od 25 grudnia 2016 do 25 grudnia 2017 - trwał w Kościele katolickim w Polsce Rok świętego Brata Alberta. Wielkość Brata Alberta wyraziła się w tym, że potrafił on poruszyć innych, aby nie pozostawali obojętni na los najbardziej opuszczonych, potrafił wyzwolić ludzką solidarność i dobroczynność. Brat Albert jest dla naszych współczesnych świadkiem niesienia Ewangelii ubogim. Potrzeba nam wciąż takich świadków, aby nasze serca były ciągle wrażliwe na niezliczone ludzkie biedy. Abyśmy w naszym postępowaniu byli nieustannie inspirowani „wyobraźnią miłosierdzia".

Dnia 26 sierpnia na Jasnej Górze miały miejsce główne uroczystości jubileuszu 300-lecia koronacji cudownego Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, zamykające cały rok przygotowań. W ramach przygotowania do jubileuszu OO. Paulini stworzyli dzieło zwane „Jesteśmy żywą koroną Maryi", które zachęcało do ukoronowania Maryi naszym ewangelicznym sposobem życia. Zachęcało do złożenia Maryi duchowych darów, będących świadectwem przemiany i odważnego kształtowania naszego codziennego życia według zasad Ewangelii.

Z kolei dnia 2 września odbyły się uroczystości 140. rocznicy objawień Matki Bożej w Gietrzwałdzie. Matka Boża objawiła się tam dwóm dziewczynkom, przemawiając do nich po polsku i polecając odmawianie modlitwy różańcowej 40 lat wcześniej przed objawieniami fatimskimi. Objawienia gietrzwałdzkie stały się początkiem przebudzenia świadomości narodowej miejscowych Warmiaków w zaborze pruskim. Objawienia te - jako jedyne w Polsce - zostały uznane przez Kościół katolicki. 50 lat temu - podczas koronacji obrazu Matki Bożej Gietrzwałdzkiej ksiądz kardynał Stefan Wyszyński mówił: „Jakaż to siła jednocząca, a przy tym pełna pokoju. Niesie radość, wnosi spokój w duszę [...]. Aż cieszyć się trzeba, że w Polsce działa taka siła, która bez gwałtu i przemocy wszystko uspokaja, jednoczy, raduje. Jak trzeba z tej siły korzystać".

Dnia 6 czerwca Kościół w Polsce obchodził 100. lecie objawień fatimskich. Podczas tych objawień Maryja prosiła: „Odmawiajcie codziennie Różaniec, aby uzyskać pokój dla świata i koniec wojny" (13.05.1917). Fatimska Pani ostrzegła, że jeżeli ludzie nie odpowiedzą na Jej wezwanie, wówczas Rosja „rozsieje swoje błędy po całym świecie, doprowadzając do wojen i prześladowań Kościoła" (13.07.1917). W końcu jednak Matka Boża zapowiedziała: „Moje Niepokalane Serce zwycięży". Misja Fatimy nie jest zakończona. Bóg nadal poszukuje ludzi gotowych ofiarować siebie za innych, aby ratować świat. W roku 100. rocznicy objawień fatimskich biskupi ponowili Akt Poświęcenia Kościoła w Polsce Niepokalanemu Sercu Maryi. Uroczystość ta miała miejsce w sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na Krzeptówkach w Zakopanem (6.06). Odnowienie tego Aktu w parafiach miało miejsce dnia 8 września.

O pokój wewnątrz naszej ojczyzny i poza jej granicami modliły się ok. 2 miliony Polaków w ramach „Różańca do granic" (7.10). W 22 diecezjach wyznaczono 320 kościołów stacyjnych i 4 tys. stref wzdłuż granic, a ponadto kaplice na lotniskach. Inicjatywa ta wyrosła z przekonania, że różaniec jest potężną bronią w walce ze złem, tak silną, że nieraz potrafi zmienić bieg historii, czego dowiodła np. historia Austrii. Różaniec może nie tylko zmienić bieg zdarzeń, ale również otworzyć serca naszych rodaków na działanie łaski Bożej.

W ramach tego samego nurtu uświęcania należy też umieścić 21. spotkanie pod Bramą Rybą na Lednicy (3.05). Tysiące młodych z różnych zakątków Polski zgromadziło się tam, rozważając słowa: „Idź i kochaj". Hasło to zostało zaczerpnięte z tekstów O. Jana Góry, którzy przekonywał, że przyszłość należy do tych, którzy potrafią innym dawać nadzieję. Skrócone do tych dwóch prostych słów przesłanie Lednicy 2017 nawiązało słów papieża Franciszka, który zachęcał podczas Światowych Dni Młodzieży w Krakowie do powstania „z kanapy". Spotkanie lednickie było formą dziękczynienia za ŚDM w Polsce.

3.         SŁUŻBA  

Trzeci nurt życia Kościoła to służba. Tutaj należy najpierw wymienić inicjatywę ustawodawczą Komitetu Obywatelskiego „Zatrzymaj aborcję".  Przedstawiciele tego komitetu złożyli w biurze podawczym Sejmu RP obywatelski projekt ustawy wykreślającej dotychczasową przesłankę eugeniczną, która umożliwiała  zabicie dziecka ze względu na podejrzenie go o niepełnosprawności bądź choroby (30.11). W 2015 roku z tej właśnie przyczyny zabito w Polsce legalnie ok. 1000 dzieci. Aborcje eugeniczne są najbardziej brutalne ze wszystkich aborcji - wykonywane na dużych i znacznie rozwiniętych dzieciach - w 4, 5 i 6 miesiącu ciąży (wcześniej trudno o diagnozę!), bez podania dziecku znieczulenia. Zgodnie z obowiązującym dziś prawem aborcji dokonuje się nie tylko dzieciach z zespołem Downa i Turnera, ale także na dzieciach niepełnosprawnych fizycznie oraz z pochopnie postawioną diagnozą. Pod projektem zebrano ponad 830 tys. podpisów - najwięcej spośród wszystkich dotychczasowych akcji na rzecz życia.

Od 2020 - dzięki inicjatywie „Solidarności" - ma obowiązywać zakaz handlu w niedziele. Sejm zadecydował, że do tego czasu będą obowiązywać stopniowe ograniczenia: od 1 marca 2018 roku będą dwie niedziele handlowe w miesiącu; a w 2019 r. handlowa będzie ostatnia niedziela każdego miesiąca. Stworzone zostały przesłanki ku temu, aby Polacy mieli świąteczny czas na budowanie lepszych relacji między sobą.

Pod hasłem „Idźmy naprzód z nadzieją" obchodzono w tym roku XVII Dzień Papieski (8.10). We wszystkich polskich diecezjach oraz w środowiskach polonijnych poza krajem przygotowano wiele duchowych i kulturalnych wydarzeń, przypomniano nauczanie św. Jana Pawła II. Przeprowadzono również kwestę na stypendia dla uzdolnionej młodzieży, podopiecznych Fundacji „Dzieło Nowego Tysiąclecia". Obecnie Fundacja ta ma pod opieką 2,3 tys. stypendystów.

24 września Mszą świętą dziękczynną w archikatedrze warszawskiej zakończył się Narodowy Kongresy Trzeźwości. W kilkudniowych obradach na UKSW uczestniczyli eksperci ds. uzależnień, parlamentarzyści, duchowni i propagatorzy abstynencji. Zwrócono tam uwagę na to, iż trzeźwość jest jednym z niezbędnych fundamentów życia osobistego, rodzinnego i narodowego. Jedynie ludzie trzeźwi mogą realizować swoje najpiękniejsze marzenia o miłości i radości, o życiu w harmonii z Bogiem i ludźmi, o założeniu trwałej i szczęśliwej rodziny, czy też o życiu kapłańskim lub zakonnym. Jedynie ludzie trzeźwi są w stanie żyć w wolności dzieci Bożych, w wolności do dobra i do stawania się świętymi. „Prosimy zwłaszcza o wzmożoną modlitwę o trzeźwość, a także aktywizację grup i środowisk troszczących się o wychowanie dzieci i młodzieży w abstynencji, o porzucenie pijaństwa oraz o duchowe wspieranie osób wychodzących z alkoholizmu i ich współcierpiących rodzin" - zaapelowali uczestnicy Kongresu. Zaproponowali też konkretne rozwiązania prawne, służące tej sprawie.

Ojciec Święty Franciszek - w liście apostolskim „Misericordia et misera" - na zakończenie Roku Miłosierdzia ustanowił Światowy Dzień Ubogich, który będziemy obchodzić w całym Kościele każdego roku w 33. Niedzielę Zwykłą. W tym roku kapłani, wierni zaangażowani w działania pomocowe, i potrzebujący gromadzili się na wspólnej modlitwie, posiłkach i rozmowach. Odbyły się też kwesty, spotkania ewangelizacyjne i wydarzenia kulturalne (19.11).

Caritas Polska przekazała pieniądze, materiały budowlane, sprzęt porządkujący, żywność i wodę pitną na rzecz poszkodowanych w sierpniowych nawałnicach. Było to możliwe tylko dzięki ofiarności darczyńców.

Gdy idzie o pomoc ofiarom konfliktów wojennych poza granicami naszej ojczyzny to Caritas Polska - dzięki programowi „Rodzina Rodzinie" - objęła opieką ok. 9 tys. syryjskich rodzin, na łączną sumę ponad 30 mln zł. osobiście przekazałem w Budapeszcie na rzecz Caritas Libanu 100 tys euro poszkodowanym. Jest to wspólna inicjatywa Episkopatu Polski i czterech innych krajów Europy środkowowschodniej, które łącznie przeznaczyły na ten cel 450 tys. euro. Dnia 21 października - franciszkanka misjonarka Maryi, siostra Urszula Brzonkalik pracująca w Alepppo w Syrii - otrzymała nagrodę „Ubi Caritas". Jej zgromadzenie niesie wsparcie mieszkańcom Aleppo, prowadząc m.in. kuchnie żywiące dziennie ok. 8 tys. osób i angażując się w realizacje program „Rodzina Rodzinie". jest to osobiste świadectwo służby, które bardziej przekonuje, niż pieniądze.

ZAKOŃCZENIE

Tak więc, tym, którzy są przekonani zupełnie niesłusznie, iż Kościół nic nie robi radzę najpierw spojrzeć na podstawową, codzienną prace duszpasterską Kościoła w Polsce, następnie na wymienione tutaj niektóre z ważniejszych wydarzeń roku 2017 w Kościele, wreszcie na włączenie się przynajmniej w jedno z dzieł z nurtu nauczania, uświęcania albo służby.

Na zakończenie roku kalendarzowego dziękujmy Bogu za „Chronos" i „kairos", w którym Bóg pozwolił nam uczestniczyć w tym roku. Jest za co dziękować, za to co dokonało się w minionym czasie chronologicznym, ale jeszcze bardziej za chwile łaski, które odmieniły nasze życie duchowe.