Pogłębiona analiza i kontynuacja kwerendy dot. wykorzystania seksualnego
Kwerenda dostarczająca podstawowe dane ilościowe dotyczące osób małoletnich skrzywdzonych seksualnie w Kościele, opublikowana w marcu 2019 r., została uzupełniona o pogłębioną analizę statystyczną. Ukazuje ona wewnętrzną dynamikę problemu, co może pomóc w budowaniu systemu prewencji. Episkopat podjął już decyzję o kontynuacji badań obejmujących okres od połowy 2018 do końca 2020 r.
Kwerenda opublikowana w marcu 2019 r. ujawniła 382 zgłoszonych przypadków z lat 1950-2018, z czego 198 dotyczyło osób poniżej 15 roku życia, a 184 – osób pomiędzy 15 a 18 rokiem życia. Na prośbę Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży abp. Wojciecha Polaka pallotyński Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego im. Witolda Zdaniewicza (ISKK) przeprowadził pogłębione analizy tych danych. Z zebranych do 30 czerwca 2018 r. danych wynika, że większość skrzywdzonych wykorzystaniem seksualnym w Kościele w Polsce stanowią chłopcy (56%). Pogłębiona analiza ukazuje jednak dynamicznie rosnącą liczbę przypadków dotyczących wykorzystania małoletnich płci żeńskiej. O ile w zgłoszonych przypadkach wykorzystywania seksualnego popełnionych w latach 1950-1980 dziewczynki nie znalazły się wśród osób pokrzywdzonych, to wśród przestępstw popełnionych w latach 1981-1990 stanowiły 23%, a w kolejnej dekadzie – 26%. Później nastąpił skokowy przyrost: w zgłoszonych przypadkach wykorzystywania seksualnego popełnionych w latach 2001-2010 dziewczynki stanowiły 48% osób pokrzywdzonych, a w latach 2011-2018 – niemal dokładnie 50%.
Dynamicznym zmianom podlega również średni wiek skrzywdzonych. Wraz z upływem czasu coraz więcej pokrzywdzonych to osoby powyżej 15 roku życia. W latach 1950-1980 osoby małoletnie między 15 a 18 rokiem życia stanowiły 10%, w okresie między 1981-1990 skrzywdzonych zostało 34% nastolatków powyżej 15 roku życia, w kolejnej dekadzie – 40%. Dane z następnych lat wskazują, że ponad połowa przypadków dotyczy wykorzystania seksualnego małoletnich powyżej 15 roku życia: w latach 2001-2010 – 53%, a w latach 2011-2018 – 61%.
Pogłębiona analiza danych kwerendy pozwala również uchwycić niektóre cechy sprawców wykorzystania seksualnego w Kościele w Polsce. Sprawcy zarzucanych czynów są wyraźnie zróżnicowani pod względem wieku. W momencie rozpoczęcia zarzucanych czynów najmłodsi z nich mieli 23 lata, a najstarsi 77. Jednocześnie zwraca uwagę fakt, że niemal połowa z nich miała poniżej 40 roku życia. Aż 47% wszystkich zgłoszonych przypadków wykorzystywania seksualnego osób małoletnich dotyczyła duchownych w wieku pomiędzy 30 a 40 rokiem życia w momencie popełnienia czynu.
– Przeprowadzona analiza jest przyczynkiem do bliższego poznania problematyki wykorzystania seksualnego małoletnich w Kościele w Polsce, które jest konieczne, by postawić właściwą diagnozę. Im więcej wiemy na ten temat, tym wyraźniej widać, że przyczyną większości tych czynów nie jest zaburzenie preferencji seksualnej sprawców pod postacią pedofilii, ale ich wielka niedojrzałość psychoseksualna. Dalsze pogłębione studia w tej dziedzinie muszą być podejmowane i prowadzone, aby odpowiedź Kościoła, szczególnie w zakresie prewencji, mogła być realistyczna i adekwatna. Niemniej już ujawnione dane mogą dać wiele do myślenia wszystkim odpowiedzialnym za formację kleryków oraz stałą formację księży – komentuje o. Adam Żak SJ, koordynator KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży.
Pierwsza w historii kwerenda Kościoła w Polsce dotycząca przypadków wykorzystywania seksualnego małoletnich została opublikowana 14 marca 2019 r. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, w oparciu o dane zebrane przez Sekretariat Episkopatu Polski oraz Sekretariat Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich, przedstawił liczbę zgłoszonych od stycznia 1990 r. do czerwca 2018 r. przypadków wykorzystywania seksualnego osób małoletnich. Zgodnie z rekomendacją delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży abp. Wojciecha Polaka, podczas zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski w październiku 2020 r. biskupi podjęli decyzję o kontynuacji tych badań. Obejmą one okres od połowy 2018 do końca 2020 r. i – tak jak poprzednio – przeprowadzi je Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC. Te badania odpowiedzą również na pytanie o dynamikę ujawnień.
– Obecnie aktualizowany jest formularz, który następnie zostanie rozesłany do wszystkich kurii diecezjalnych i męskich zgromadzeń zakonnych. Mam nadzieję, że na wiosnę będziemy mogli poznać wyniki tych badań – wyjaśnia ks. Piotr Studnicki, kierownik biura Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży.
Biuro Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży
