Watykan: Nie można usunąć zapisu z rejestru chrztów

Stolica Apostolska przypomniała, że prawo kanoniczne nie zezwala na modyfikowanie ani usuwanie wpisów dokonanych w rejestrze chrztów, z wyjątkiem korygowania wpisów błędnych. Rejestr ten służy zapewnieniu pewności co do zaistnienia określonych zdarzeń związanych z życiem religijnym konkretnych osób.

W rejestrze tym, poza faktem chrztu, wpisuje się przyjęcie niektórych innych sakramentów (bierzmowanie, święcenia, małżeństwo), a także np. złożenie wieczystych ślubów zakonnych.

Rejestr chrztów jest obiektywnym zapisem czynności sakramentalnych lub związanych z sakramentami dokonanych historycznie przez Kościół i nie jest możliwe uznanie zaistniałego faktu za nieistniejący lub niemożliwy do potwierdzenia.

Brak rejestracji chrztu lub usunięcie jego potwierdzenia utrudniłby prawidłowe sprawowanie sakramentów w Kościele, gdyż jedynie osoba ochrzczona może przyjąć kolejne sakramenty.

W rejestrze chrztów wolno także dokonać wpisu dotyczącego „formalnego aktu wystąpienia z Kościoła katolickiego”, gdy zainteresowana osoba wyraża wolę opuszczenia Kościoła katolickiego.

Warto zauważyć, że opublikowana nota jest zbieżna z przepisami wydanymi przez Konferencję Episkopatu Polski, zawartymi w Dekrecie ogólnym w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w Kościele katolickim z dnia 13 marca 2018 roku (szczególnie art. 14 ust. 4) oraz w Dekrecie ogólnym w sprawie wystąpień z Kościoła oraz powrotu do wspólnoty Kościoła z dnia 7 października 2015 roku.

Vatican News

Publikujemy oficjalne tłumaczenie dekretu, dokonane przez „L'Osservatore Romano”:

Nota wyjaśniająca Dykasterii ds. Tekstów Prawnych w sprawie zakazu usuwania wpisów w parafialnym rejestrze chrztów

Prawo kanoniczne nie zezwala na modyfikowanie ani usuwanie wpisów dokonanych w rejestrze chrztów, chyba że jest to konieczne do skorygowania ewentualnych omyłek pisarskich. Celem tego rejestru jest zagwarantowanie pewności co do określonych aktów, umożliwiając weryfikację ich rzeczywistego zaistnienia.

Kan. 535 KPK wymaga, aby każda parafia miała własny rejestr chrztów. Rejestr ten, który parafia jest zobowiązana przechowywać (kan. 535 § 1), służy do zapisywania sakramentów, które – jak w przypadku chrztu – Kościół katolicki udziela tylko jeden raz. Ponieważ chrzest jest warunkiem przyjęcia innych sakramentów, obok wpisu o chrzcie odnotowuje się udzielenie innych sakramentów, których nie można powtórzyć (bierzmowanie i święcenia), a także inne ważne czynności, takie jak zawarcie sakramentu małżeństwa (którego nie można ponowić, chyba że węzeł zostanie uznany za nieważny), wieczysta profesja w instytucie zakonnym, która z kolei zabrania zawarcia małżeństwa (kan. 535 § 2), zmiana obrządku [przynależności do Kościoła sui iuris] (kan. 535 § 2) i adopcja (kan. 877 § 3), w wyniku której powstaje w Kościele przeszkoda małżeńska (kan. 1094).

Rejestr chrztów stanowi zatem obiektywny zapis czynności sakramentalnych lub związanych z sakramentami, dokonanych w przeszłości przez Kościół. Chodzi o historyczne kościelne wydarzenia, które muszą być brane pod uwagę dla zachowania właściwego porządku administracyjno-duszpasterskiego, ze względów teologicznych, dla zapewnienia bezpieczeństwa prawnego, a także w celu ewentualnej ochrony praw osoby zainteresowanej oraz osób trzecich.

W związku z tym danych wprowadzonych do rejestru nie wolno zmieniać ani usuwać, z wyjątkiem korygowania ewentualnych omyłek pisarskich.

Chociaż w kan. 535 nie stwierdza się tego wyraźnie, ten bezsprzeczny zakaz może być bez wątpienia wywnioskowany z kategorycznego sformułowania przepisów nakazujących rejestrację i potwierdzanie aktów. Gdyby Kościół nie miał tego rodzaju ogólnych przepisów dotyczących obowiązkowej rejestracji chrztu, niemożliwe byłoby sprawowanie przezeń działalności sakramentalnej, ponieważ do ważnego przyjęcia sakramentów konieczna jest pewność co do przyjęcia chrztu. Szafarz nie może pozwolić na sprawowanie innych sakramentów, jeżeli nie zostało potwierdzone przyjęcie chrztu.

Ponadto, wszelkie nowe istotne okoliczności wskazane przez prawo kanoniczne muszą zostać wpisane w rejestrze chrztów na mocy przepisów prawa, o czym zwykle musi zostać poinformowany zarządca parafii, jako osoba odpowiedzialna za rejestr. Dotyczy to, jak już wspomniano, faktycznego przyjęcia bierzmowania, święceń, zawarcia sakramentu małżeństwa, profesji zakonnej, zmiany obrządku [przynależności do Kościoła sui iuris] oraz adopcji. Brak rejestracji tych czynności utrudniłby prawidłowe i sprawne sprawowanie sakramentów w Kościele, ponieważ nieracjonalne byłoby badanie, w każdym przypadku z osobna, wcześniejszego ważnego przyjęcia tych sakramentów, które są wymagane do ważności przyjęcia innych sakramentów.

Rejestr chrztów nie jest spisem członków [Kościoła], lecz zapisem chrztów, które się odbyły. Jego jedynym celem jest potwierdzenie historycznego faktu kościelnego, nie zaś potwierdzenie wiary religijnej poszczególnych osób, ani tego, że dana osoba jest członkiem Kościoła. Przyjęte sakramenty i dokonane wpisy nie ograniczają w żaden sposób wolnej woli tych wiernych chrześcijan, którzy na jej podstawie decydują się na opuszczenie Kościoła.

W rejestrze chrztów należy, ewentualnie, odnotować formalny akt wystąpienia z Kościoła katolickiego, gdy dana osoba wyraża wolę opuszczenia Kościoła katolickiego. Mimo że dane zawarte w rejestrach kościelnych nie mogą zostać usunięte, ze względu na ich cel i interes wszystkich zainteresowanych podmiotów, na zwykły wniosek osoby zainteresowanej wolno zamieścić jej oświadczenie woli w tym zakresie na okoliczność jakiejś sprawy spornej.

Rejestr chrztów umożliwia wydawanie zaświadczeń potwierdzających przyjęcie chrztu, jeżeli dana osoba zamierza przyjąć inne sakramenty. W takim przypadku, oprócz stwierdzenia statusu osoby ochrzczonej, rejestr stanowi również gwarancję dla osób trzecich w Kościele katolickim, zarówno w przypadku zawarcia małżeństwa, jak i względem tych, na których spoczywa obowiązek zapewnienia ważnego udzielenia kolejnych sakramentów lub podjęcia określonych zobowiązań (np. profesji wieczystej w życiu zakonnym), których wymogiem jest chrzest.

Cały kanoniczny porządek prawny jest spójny z tymi zasadami. Na przykład kan. 869 w ogóle nie przewiduje ponownego udzielenia chrztu. Pozwala jedynie szafarzowi na udzielenie chrztu pod warunkiem, gdy istnieje niepewność co do tego, czy dana osoba – zazwyczaj dziecko – rzeczywiście przyjęła sakrament. W takich przypadkach nie następuje ponowne udzielenie chrztu, ponieważ szafarz stawia jako warunek skuteczności swojego działania to, że nie zamierza udzielić sakramentu, jeżeli osoba byłaby już wcześniej ochrzczona.

Status osoby ochrzczonej jest w rzeczywistości elementem obiektywnym, i dlatego nie jest możliwe udzielenie chrztu komuś, kto już został ochrzczony, ponieważ taka czynność byłaby po prostu nieważna z sakramentalnego punktu widzenia.

Do rejestracji czynności konieczna jest pewna wiadomość o ich dokonaniu. Dlatego kan. 875 wymaga, aby podczas celebracji chrztu – podobnie jak w przypadku innych sakramentów, które nie mogą być powtarzane – byli obecni świadkowie. Ich świadectwo zapewnia osobie odpowiedzialnej za rejestr niezbędną pewność co do faktu, który miał miejsce i ma zostać zapisany. Ten świadek ten nie może zastąpić rejestru, lecz służy jedynie jako źródło pewności dla osoby, która ma obowiązek dokonania wpisu.

Watykan, 7 kwietnia 2025

+ Filippo Iannone O. Carm., Prefekt

+ Juan Ignacio Arrieta, Sekretarz