Razem idzie się dalej – zakończyło się szkolenie systemu ochrony małoletnich i bezbronnych w Kościele

Sekretarz Papieskiej Komisji ds. Ochrony Małoletnich zaznaczył w wykładzie inauguracyjnym, że celem tego gremium jest pełnienie roli towarzysza w podróży, który wspiera Kościoły lokalne w dążeniu do stworzenia bezpiecznego domu dla wszystkich. Służy temu m.in. przygotowywanie uniwersalnych ram do aktualizacji krajowych wytycznych oraz opracowanie rocznego raportu ze wskazaniami.

Biskup Herrera podkreślił, że „dla Europy Środkowo-Wschodniej, a w sposób szczególny dla Polski, raport ten jest zarazem wezwaniem do odpowiedzialności i proroczą szansą”. W ostatnich latach w naszym regionie dokonano znaczących kroków: powołano struktury, formuje się duchowieństwo, odważnie publikuje dane na temat przypadków wykorzystania. Jednak – co wskazuje raport –  „wciąż występują pewne strukturalne cienie, które wymagają zbiorowego rachunku sumienia”. Wśród nich są bariery kulturowe, które uniemożliwiają postawienie osób skrzywdzonych w centrum, zmowa milczenia podyktowana źle pojętym szacunkiem wobec instytucji i opieszałość kanoniczna, oddalająca moment wszczęcia przejrzystego dochodzenia. Trudnością jest też brak jednoznacznej definicji kategorii „bezbronnych osób dorosłych”, jak również brak odpowiedniego budżetu i doszkalania personelu, bez którego „nawet najbardziej zaawansowane wytyczne pozostaną bezskuteczne”.

Tekst wystąpienia

Przedstawiciel watykańskiej Komisji zachęcił do „proroczej kreatywności i instytucjonalnej odwagi”. Wśród pilnych wyzwań wskazał podjęcie tematu podatności na krzywdzenie w świecie cyfrowym, objęcie wsparciem dzieci uchodźców, które noszą w sobie niewidzialne rany, jak również ukonkretnianie synodalności, pomagającej przezwyciężyć rozłam pokoleniowy, wyzwaniem jest też formacja teologiczna i duchowa, która pokonuje legalizm, a uczy, że ochrona najsłabszych jest samym sercem posługi.

Wspólna troska, wspólna odpowiedzialność

W trakcie 3-dniowego szkolenia rozwój działań ochronnych w Polsce na przełomie ostatnich lat zaprezentował o. Wojciech Bojanowski SJ z Centrum Ochrony Dziecka. Z kolei Ewa Kusz, należąca do Papieskiej Komisji,  zarysowała kierunki zmian, które muszą być uwzględnione przy aktualizacji polskich „Wytycznych”. Chodzi o przeniesienie akcentu z działań proceduralnych na ochronne i prewencyjne. Te działania muszą być szeroko rozumiane, obejmować np. spotkania w parafiach z wiernymi na temat ochrony, bo najwięcej jest krzywdy rówieśniczej i domowej. Zadaniem Kościoła jest promowanie i budowanie kultury ochrony w całej wspólnocie.

Szczególną częścią programu były spotkania grupowe, podczas których delegaci, duszpasterze, odpowiedzialni za prewencję i kuratorzy zastanawiali się nad perspektywą, jaką wnosi ich specjalność do prac diecezjalnego czy zakonnego zespołu ds. ochrony małoletnich, a także ograniczeniami tej posługi.  Później w zespołach multidyscyplinarnych mieli za zadanie przeprowadzić próbę zespołowego reagowania na przypadek wykorzystania seksualnego na podstawie przygotowanego casusu stworzonego przez prawnika kanonistę ks. Jana Dohnalika.

W ostatnim dniu szkolenia uczestnicy wysłuchali wykładu sędzi Agnieszki Matysek, która podjęła refleksję nad aktualnym rozwojem systemu ochrony dzieci przed przemocą w Polsce. Jak wskazała, największą barierą jest mentalność ludzi i brak zaangażowania w ochronę najmłodszych. „Musimy sobie odpowiedzieć na pytanie: czy chcemy żyć od tragedii do tragedii, czy chcemy im systemowo zapobiegać? Bez gotowości do działania, żadne przepisy niczego nie zmienią” – podkreśliła.

Ostatni z prelegentów – red. Tomasz Krzyżak – skupił się na problematyce komunikacji w kontekście przestępstw seksualnych w Kościele. „Milczenie nie rozwiązuje problemów, a jedynie prowadzi do utraty zaufania” - mówił.

Podsumowując trzydniowe obrady, bp Luis Manuel Ali Herrera podkreślił, że „nikt nie ma monopolu odnośnie bólu pokrzywdzonych, nikt też nie ma monopolu na odpowiedź na ten ból”. Dodał, że on sam od 15 lat pracuje w sektorze prewencji. „Nauczyłem się tego, że ta praca musi być wykonywana z wielkim pokorą i realizmem. Kiedy myślałem, że znam już odpowiedzi, to wtedy zmieniałem pytania. Dlatego będzie moim bogactwem to, czego się tutaj od Was nauczyłem” – powiedział.

„W pojedynkę idzie się szybciej, ale razem idzie się dalej” – te słowa papieża Franciszka przywołał z kolei abp Wojciech Polak, dziękując diecezjalnym i zakonnym delegatom ds. ochrony dzieci i młodzieży, duszpasterzom osób skrzywdzonych, kuratorom oskarżonych i skazanych za wykorzystanie seksualne oraz odpowiedzialnym za prewencję przybyłym na szkolenie.

Wspólnota nadziei

Duchowy i wspólnotowy wymiar spotkania podkreślała modlitwa. Uczestnicy szkolenia przeszli w symbolicznej pielgrzymce spod trzech krzyży u podnóża góry do bazyliki św. Anny, modląc się w ciszy za osoby skrzywdzone, zwłaszcza te, które spotkali i  wobec których pełnią posługę, by nie zgasła ich nadzieja.

Podczas Eucharystii sprawowanej w święto św. Macieja, który został wybrany do grona Apostołów po zdradzie Judasza, biskup opolski Andrzej Czaja zwrócił uwagę, że naszym zadaniem jest również  troska o nadzieję i zbawienie dla sprawcy przestępstw.

W ostatnim dniu podczas Eucharystii abp Polak zwrócił się do osób zaangażowanych w polski system ochrony małoletnich i bezbronnych w Kościele, określając ich misję jako „służbę nadziei”, co oznacza „towarzyszyć siostrom i braciom, przyjmując ich i wspierając na drodze ujawniania prawdy. Okazywać im bliskość i zrozumienie dla ich bólu i przeżywanego cierpienia, a także poprzez przejrzystość naszych działań, zdobytą wiedzę i kompetencję, poprzez odwagę, transparentność i odpowiedzialność, poprzez cierpliwość i otwartość w budowaniu także naszych wzajemnych relacji współpracy i współdziałania”.

ochrona.episkopat.pl

Zobacz też: 
Bp Herrera do zaangażowanych w system ochrony małoletnich i bezbronnych: Kultura milczenia musi ustąpić miejsca rewolucji transparentności
Prymas Polski: Odpowiedzią na dramat wykorzystania małoletnich musi być postawa miłości, zaangażowania i służby skrzywdzonym