Polski
Sorry, this entry is only available in Polish. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.
Na przełomie 2016 i 2017 roku, nakładem wydawnictwa LIBRA PL ukazała się monumentalna książka Jarosława Giemzy ,,Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny”. W publikacji zostały zaprezentowane rzadkie, często nieznane dotąd, ikony z terenów Łemkowszczyzny, w tym XV-wieczne ikony z cerkwi w Daliowej, Tyliczu czy Florynce ze zbiorów Muzeum Narodowego we Lwowie oraz liczne archiwalia. 19 lutego w Przemyślu odbyło się spotkanie z autorem tej liczącej ponad 650 stron publikacji.
W książce ,,Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny” Jarosław Giemza jako pierwszy podjął się syntetycznego ukazania dziejów cerkwi w regionie, łącząc wątki historyczne i estetyczne z podstawową – obrzędową, liturgiczną i teologiczną funkcją świątyni. Autor książki to wybitny znawca sztuki sakralnej, kierownik Działu Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w Łańcucie i członek Komisji Konserwatorskiej Archidiecezji Przemysko-Warszawskiej, autor wielu publikacji, przede wszystkim traktujących o historycznej eparchii przemyskiej.
W Przemyślu, w sali konferencyjnej budynku Kurii Metropolitalnej Archidiecezji Przemysko-Warszawskiej 19 lutego miało miejsce spotkanie z Jarosławem Giemzą. Organizatorem spotkania nt. cerkwi i ikon Łemkowszczyzny była Greckokatolicka Archikatedralna Parafia Św. Jana Chrzciciela w Przemyślu oraz wydawnictwo Libra.pl z Rzeszowa. W spotkaniu wziął udział Jego Ekscelencja Ksiądz Arcybiskup Eugeniusz Popowicz Metropolita Przemysko-Warszawski, który przywitał Jarosława Giemzę i wydawcę wydawnictwa Libra.pl – Zygmunta Śliwę oraz wygłosił słowo wstępne.
Podczas spotkania Jarosław Giemza przedstawił historię powstawania książki oraz opowiadał bardzo ciekawie o ikonach, księgach liturgicznych i cerkwiach Łemkowszczyzny, które od wieków, po dzień dzisiejszy, kryją w sobie niepowtarzalne piękno.
***
Publikacja składa się z czterech działów dotyczących kolejno: tradycji religijnej, architektury cerkiewnej, wyposażenia cerkiewnego i ikonografii. Pierwsza część książki wprowadza czytelnika w świat cerkwi. Mówi o tym, że kształt świątyni – jej architekturę i wyposażenie, determinują wskazania o uniwersalnym charakterze, sformułowane na długo przed chrztem Rusi, których dotrzymywanie wcale nie musi stać w sprzeczności z pojawianiem się oryginalnych, właściwych poszczególnym regionom cech. Opowiada w jaki sposób lokalna Cerkiew, która na przestrzeni kilku stuleci zyskała własny koloryt, dochowuje wierności tradycji religijnej i podporządkowuje zasób stosowanych form plastycznych wymogom kultu. Aby było to możliwe, zarysowuje tło historyczne oraz umieszcza w nim elementy sakralnego dziedzictwa – tego bliskiego i tego odleglejszego chronologicznie oraz geograficznie. Autor opracował redakcyjnie, opatrzył ilustracjami i uczynił osobnym rozdziałem książki tekst swojego nauczyciela – Jerzego Tura pt. ,,Architektura cerkiewna”. Swoją opowieść o Cerkwi Jarosław Giemza prowadzi uzupełniając ją wieloma szkicami, sztychami i fotografiami archiwalnymi łemkowskich cerkwi. Budowlę, której wnętrze zdobią malowidła, wyposażoną w księgi, utensylia oraz inne ważne sprzęty ożywia i czyni Świątynią dopiero sprawowana w jej wnętrzu Liturgia, całe obrzędowe bogactwo i zgromadzeni na modlitwie wierni. Taka żywą cerkiew pokazana została w rozdziale trzecim. Ostatnia natomiast część poświęcona jest ikonografii, zostało w niej przedstawionych przeszło 250 stron opisów i wizerunków świętych z ikon z terenów Łemkowszczyzny. Nieocenionym źródłem do dziejów Łemkowszczyzny, jej poszczególnych parafii oraz badań nad kształtowaniem się i zróżnicowaniem języka pozostają liczne, często obszerne inskrypcje na obrazach, sprzętach cerkiewnych, elementach architektonicznych, nagrobkach, marginaliach ksiąg liturgicznych. Autor ,,Ikon i cerkwi Łemkowszczyzny” łączy dla nas w całość niesamowitą układankę. Dzięki odpowiedniemu aparatowi poznawczemu i rekwizytom, m.in. znajomości języka staro-cerkiewno-słowiańskiego i symboliki biblijnej, odsłania tajemnice, które do tej pory pozostawały ukryte i przybliża nam mistykę Cerkwi. Podkreśla ponadregionalny aspekt sakralnego dziedzictwa Łemkowszczyzny, co czyni z opracowanie uniwersalnym dla poznawania Cerkwi. Uzupełnieniem książki są informacje na temat historii liturgicznego kalendarza, najważniejszych świąt, obrzędowości, ksiąg cerkiewnych oraz analizy, rysunki, opracowania paleograficzne z tłumaczeniami starych tekstów, które powstawały na przestrzeni blisko 30 lat pracy związanej z ochroną dziedzictwa Kościoła wschodniego w południowo-wschodniej Polsce.
Bogdan Stepan/www.cerkiew.org
Relacja fotograficzna ze spotkania:
